تاریخپه سنگ اونیکس

سنگ اونیکس چیست ؟

اونیکس (Onyx) نوعی کانی کالسدونی با نوارهای تقریبا موازی مستقیم مشکی سفید است که در رنگهای مختلفی دیده می شود ولی در بازار نوع سیاه یکدست آن طرفدار و فروش بیشتری دارد. سنگ اونیکس از ذخایر سیلیکا در منافذ گدازه های آتشفشانی تشکیل می شود. اگرچه در منابع دیگر کانی شناسی ذکر شده است اونیکس نوعی از عقیق است با این حال بسیاری از منابع علمی از جمله IGS بر این باورند که انیکس نوعی کلسدونی است.  در حقیقت اونیکس سیاه می تواند در مقطع نازک در حد دو میلیمتر نور را عبور داده و باندهای موازی (معمولا) نشان دهد ولی با عقیق متفاوت است. 

 

خواص سنگ اونیکس از نظر ویژگی های فیزیکی عبارت انداز: شکل کریستالی هگزاگونال و بدون کلیواژ با جلای شیشه ای و شیری، سختی این کانی 6.5–7 در جدول موس، وزن مخصوص 2.55 تا 2.70 و ضریب شکست آن 1.530 تا 1.543 می باشد. این سنگ در بیشتر نقاط جهان شامل آرژانتین، برزیل، هند، بوتسوانا، ماداگاسکار، میانمار، پاکستان، سریلانکا، جنوب مکزیک، افغانستان، اروگوئه و ایالات متحده وجود دارد.

 

تشخیص سنگ اونیکس اصل از بدل و روشهای بهسازی آن

 

پلینی بزرگ (نویسنده امپراتوری روم) در کتاب تاریخ طبیعی خود به تکنیک هایی در جهت بهبود سنگهای اونیکس به رنگ سیاه که همواره ارزش تجاری بالاتری دارند اشاره می کند. همانطور که در مقاله بهسازی رنگ سیاه عقیق نیز گفتیم روشهایی وجود دارد که انیکس ها و حتی عقیق های بی رنگ و برخی کالسدونی ها را بهسازی کرد. در این روش ابتدا سنگ را در محلول شیمیایی شکر ذوب شده (محلول کربن) غرق کرده و با حرارت دادن همراه سولفوریک اسید موجب جذب محلول سیاه به لایه های فوقانی آن شده و تبدیل یک اونیکس تماما سیاه یکدست می شود.

 

روشهای دیگری نیز با رنگ مصنوعی به همراه نیتریک اسید (باعث حذف رنگهای مزاحم) انجام می شود که بطور کلی در بازار با نامهای “اونیکس سیاه” فروخته می شوند. سنگهای اونیکس اصل و طبیعی می توانند دارای نوارهای سفید یا سیاهی باشند که البته تشخیص آنها در نمونه های راف ساده تر است. در نگین های آماده تشخیص اینکه عقیق سیاه رنگ شده بوده است یا واقعا انیکس کار مشکلی است. اونیکس معمولا با لایه های رنگی بسیار نازک تشکیل می شوند. اگرچه، به ندرت، آنها می توانند در طبیعت با لایه هایی با ضخامت کافی برای برش سنگ به عنوان یک رنگ سیاه ثابت وجود داشته باشند، اکثر اونیکس های سیاه یکدست امروزه فروخته می شوند در واقع کلسدونی های سیاه رنگ شده هستند.

 

 

تفاوت سنگ اونیکس و عقیق سیاه 

بر خلاف تصوارت عامه سنگ اونیکس، عقیق سیاه نیست و البته در بازار سنگها دارای نامهایی چون جزع یمانی و.. رواج پیدا کرده که نامهایی علمی نیستند. عقیق سیاه معمولا نوع قهوه ای بسیار تیره بوده و رنگ کاملا سیاه درآن کمتر دیده می شود. در واقع عقیق سیاه و اونیکس هر دو نوع لایه ای کالسدونی (نوعی کوارتز میکروکریستالین) هستند که در نوع نوار و باندهای روی سنگ تفاوت دارند. عقیق دارای نوارهای دوار رو به مرکز مانند حلقه است درصورتی که انیکس دارای نوارهای موازی و مستقیم است. نوارهای اونیکس معمولا دارای رنگ سیاه یا سفید است اما میتواند مجموعه از رنگها و با سایه های آبی تا ارغوانی باشد. غالبا این باندها از روشن شروع و در قسمت تیره جدا می گردند. در عقیق لایه های بین باند ها می تونند رنگهای مختلفی داشته باشند. هنچنین در عقیق مقداری کمی شفافیت وجود داشته و رنگهای متفاوتی را سنگ می تواند داشته باشد. ولی در اونیکس عموما رنگها بصورت مات و یکنواخت (در حد یک یا دو رنگ) هستند. اونیکس معمولا مات تا اوپک است. بیشتر نمونه راف های سیاه درواقع جاسپر سیاه هستند.

 

 

شاید تا به حال در برخی از فروشگاه های فروش سنگهای تزئینی ساختمانی یا مجسمه کلمه “مرمر اونیکس” به گوش شما خورده باشد. از نظر سنگ شناسی مرمر اونیکس به سنگ آهکی گفته می شود و یکی از کانی های کلسیت و یا آراگونیت می توانند عامل بوجود آورنده آن هستند. سختی مرمر اونیکس 3 (Mohs) می باشد این درحالی است که سنگ انیکسی که در جواهرات کاربرد دارد از جنس کالسدونی و مشابه جنس عقیق است و سختی آن حدود 7 می باشد.

سختی مرمر اونیکس پایین تر از انیکس جواهری است. مرمر اونیکس هیدروکربنات کلسیم بوده و به صورت محلول در آبهای گرم وجود دارد. هنگامی که دی اکسید کربن از دست می دهد به صورت لایه ای و یا مخروط های چکنده یا چکیده در غراها یا حفره ها و خلل و فرج سنگهای دیگر بوجود می آید. شکل ظاهری آن سفید با لکه های سبز و زرد می باشد و قیمت آنها بسیار پایینتر از نوع نیمه قیمتی انیکس است. از نظر منابع نیز ذخایر مرمر اونیکس بسیار فراوان تر از انیکس است.

 

استفاده سنگ اونیکس به عنوان سنگ محکم برای کاروینگ و یا تراش آن به شکل کابوشن یا مهره دارای سابقه بسیار طولانی می باشد. این سنگ در زمینه برجسته کاری بخصوص در جواهرات کامئو (cameo) با توجه به اختلاف کنتراست رنگ باندهای آن با زمینه مورد استفاده قرار گرفته است. برخی از این کارها با اونیکس طبیعی بوده ولی بیشتر موارد تجاری بوسیله عقیق های سیاه بهسازی شده بوده است. در اطاق کهربا در سن پترزبورگ روسیه موزائیک هایی از جنس مرمر و اونیکس بسیار مشهور است. ویکی اونیکس

 

انیکس در انجیل نیز به عنوان سنگی مقدس برشمرده می شد. در دوره دوم ظهور پادشاهان مصر، از آن در جهت درست کردن کاسه و یا کوزه استفاده میشد. یافته های باستان شناسان استفاده از ساردونیکس را در آثار هنری مینوان؛ دوره شکوفایی تمدن یونانی های دوره 1100 تا 3000 میلادی در جزیره کرت، نشان می دهد.

 

ساردونیکس نوع قهوه ای اونیکس با راه راه های سفید ناشی از کالسدونی سفید است که این رنگ قهوه ای مایل به قرمز ناشی از غلظت عنصر آهن در آن میباشند. نام آن از مجموع دو کلمه سارد (Sard سیلیس مایل به قرمز) و اونیکس (Onyx) گرفته شده است. این سنگ از زمان عصر برنز تا کنون استخراج می شده و کلمه سارد از شهری باستانی در ترکیه به نام “Sardis” گرفته شده است. البته این نکته مهم است که ساردونیکس نباید با کارنلین نارنجی پرتقالی اشتباه گرفته شود زیرا ساردونیکس دارای رنگ پر رنگ تر یا تیره تری از قهوه ای می باشد. ساردونیکس در کشورهایی نظیر ایالات متحده، روسیه، آلمان و برزیل وجود دارد و بهترین نوع آن از هند می آید که نمونه های آن به وفور در بازار ایران دیده می شوند.  مرمر اونیکس

 

این سنگ دارای عنصر زمین است که با توجه به تنوع رنگش می تواند چاکرای ریشه (اول)، ناف (سوم) و چشم سوم (چاکرای ششم) را تحت تاثیر قرار دهد. اونیکس سنگی متعلق به استقامت درونی است که توانایی های فرد را برای پایداری تمرکز روانی افزایش داده و وی را قادر به تحمل وظایف دشوار و حتی افسرده کننده در طول مسیر سیر تکامل می کند. سنگ onyx 

لینک مفید :  میلگرد اصفهان